-
1 соображение
с1) ( способность соображать) уйлау, аңлау, төшенү, фикер йөртә белү; уйлау сәләте, уйлый белү, уйлый алу2) (мысль, мнение) уй, фикер3) ( расчёты) исәп, ният, уй -
2 считать
I несов.1) (кого-что и без доп.) санау2) (что) и без доп. (производить расчёты) санау, хисаплау3) ( что) исәпләү4) ( что) (принимать за начало отсчёта) санау, саный башлау, исәпли башлаучерез год, считая с этого дня — бүгеннән [саный] башлап бер елдан
5) ( кого-что) исәпләү, хисаплау, санау, уйлаусчитаю, что ты не прав — син хаклы түгел дип исәплим
•••II сов.считать дни (часы, минуты и т. п.) — көннәрне (сәгатен, минутын) исәпләү ( түземсезлек белән көтү)
( что) чагыштырып уку, чагыштырып укып чыгу -
3 видеть
1. несов.кого-чтокүреү2. несов.кого-чтовстречатькүреү, осрашыу3. несов. чтоиспытыватькүреү, кисереү4. несов. чтосознавать, находитьаңлау, һиҙеү, күреү, белеүвидеть, с кем имеешь дело — кем менән эш иткәнеңде белеү
5. несов.кого-чтосчитать, приниматьтип уйлау, һанау, иҫәпләү, табыувидишь (видите); видишь ли (видите ли) в знач. вводн. сл. — күрәһеңме (күрәһегеҙме)
беләһеңме (беләһегеҙме); видеть на два аршина под землёй (в землю) — ете ҡат ер аҫтындағын күреү
видеть насквозь кого — үтәнән-үтә күреү, яҡшы белеү
видеть не могу (не может) — күрә алмайым, күргем дә килмәй
как видите в знач. вводн. сл. — күреүегеҙсә, күрәһегеҙ
-
4 гадание
-
5 надумать
сов.; разг.(что и с неопр.) уйлау, [уйлап] билгеле бер карарга (фикергә) килү, карар бирү;...макчы булу,...рга булу; уйлап чыгару -
6 полагать
несов.... дип уйлау (санау, белү, исәпләү); фараз итүполагают, что он в Москве — аны Мәскәүдә дип саныйлар
-
7 принять
сов.1) ( кого-что) алу, кабул итү (итеп алу)2) в разн. знач. ( кого-что) кабул итүпринять (чей-л.) совет — киңәшне кабул итү
3) (что) (совершить, осуществить то, что выражено сущ.)принять на себя обязательство — өстеңә бурыч итеп алу, йөкләмә алу
принять присягу — ант итү, присяга бирү, ант эчү
принять решение — карар итү (чыгару, кабул итү)
принять смерть — үлү, вафат булу
4) ( что) алу, керү5) ( что) (претерпеть) кичерү, күтәрү, чигү6) ( кого-что за кого-что) дип белү (уйлау, исәпләү, санау); охшату7) ( что) воен. кабатлау•- принять близко к сердцу
- принять к сердцу
- принять в долю
- принять во внимание
- принять к сведению -
8 судить
1) несов. (о ком-чём и без доп.) (составлять мнение) фикер йөртү, хөкем кылу ( итү), бәя бирү, уйлау2) несов. ( кого-что) (осуждать) яманлау, тикшерү, гаепләү3) несов. (кого-что) (преступника и т. п.) хөкем итү, суд ясау4) несов. (что и без доп.; спорт.) судья вазифасын үтәү5) несов.; сов. (что и с неопр.) язу, насыйп булу, насыйп итү•
См. также в других словарях:
белү — 1. Чынбарлыктагы берәр факт, билге, күренешне хәтердә тоту; хәбәрдар булу. Өйрәнелә торган нәрсәне: сабакны, фән өлкәсен һ. б. үзләштергән булу 2. Шәхес яки берәр нәрсә тур. белешмә алу; белем хасил итү. Аңлап алу, төшенү. Өйрәнү бала егыла егыла … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чамалау — 1. Нәр. б. күләмен, микъдарын, авырлыгын, озынлыгын һ. б. ш. якынча билгеләү 2. Якынча аңлау, төшенү; якынча белү, сиземләү. Уйлау, уйлап карау чамалап әйтте ул моны 3. Теләк булу, исәп тоту, ниятләү котылырга чамалый 4. рәв … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әвәләү — диал. 1. Нәрсәнең дә булса эчендә яки өстендә әйләндерә әйләндерә тәгәрәтү 2. Нәр. б. кул белән арлы бирле йөртеп, оештырып йомры яки башка формага китерү. Йоннан, мамыктан, һ. б. тәгәрәтеп, угалап берәр нәрсә эшләү; басу бер пар киез итек әвәләп … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әүкәләү — диал. 1. Нәрсәнең дә булса эчендә яки өстендә әйләндерә әйләндерә тәгәрәтү 2. Нәр. б. кул белән арлы бирле йөртеп, оештырып йомры яки башка формага китерү. Йоннан, мамыктан, һ. б. тәгәрәтеп, угалап берәр нәрсә эшләү; басу бер пар киез итек әвәләп … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җенләнү — 1. Ярсу, кызып китү; холыксызлану. Котырыну, үзен артык иркен тотып шашыну. Табигать котырынуы, шашынуы тур.. Шау гөр килү, пыр тузу җенләнеп уйнап йөргәндә 2. күч. Нәр. б. белән артык мавыгу сәүдә белән җенләнгән кеше. Гел бер үк нәрсәне уйлау,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
исәпләү — I. 1. Нәр. б. исәбен, санын билгеләү, исәпкә алу; санау. нин. б. санаулар, исәпләүләр ясау 2. Саннар белән арифметик гамәлләр башкару 3. Нәр. б. күздә тоту, игътибарга алып эшләү 4. Кеше турында билгеле бер фикердә булу, бәя бирү; кем нәрсә дип… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
фикер — и. 1. филос. Чынбарлык күренешләренең мидә, аңда чагылышы 2. Уйлану, фикерләү нәтиҗәсендә барлыкка килгән уй. Идея 3. Ният, теләк, план 4. Аң; дөньяга, чынбарлыкка, тормышка караш фикер ягыннан үсү. Берәр өлкәдә белем, танып белү фәнни фикер 5.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
саю — иск. – 1. Саннарны үз тәртипләре белән бер бер артлы әйтеп бару 2. Әйберләрнең микъдарын бер бер артлы саннар белән исәпләү; ничә яки күпме икәнне билгеләү 3. Берәр нәрсә яки кеше тур. нин. б. фикердә булу, аны тегеләй яки болай дип исәпләү,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хисап — I. и. 1. Нәр. б. санау, исәпләү эше 2. Исәпләү, математик чишү, санау нәтиҗәсе. Хуҗалыктагы керем һәм чыгымны исәпләү нәтиҗәсе, йомгагы узган елның хисабы 3. Кем белән дә булса акча эше, акча белән бәйле мөнәсәбәт 4. Нәр. б. саны, исәбе, отчет 5 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аек — с. 1. Исерткеч эчемлек эчмәгән, исермәгән; исерек булмаган. Гомумән, исерткеч эчемлекләр, аракы эчми торган 2. күч. Фикер йөртердәй хәлдә, уйлау сәләтен югалтмаган, аңлы 3. күч. Акыллы, уйлап эш итә торган. рәв. Уйлап, акыл белән. Дөрес, туры,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
айнык — с. 1. Исерткеч эчемлек эчмәгән, исермәгән; исерек булмаган. Гомумән, исерткеч эчемлекләр, аракы эчми торган 2. күч. Фикер йөртердәй хәлдә, уйлау сәләтен югалтмаган, аңлы 3. күч. Акыллы, уйлап эш итә торган. рәв. Уйлап, акыл белән. Дөрес, туры,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге